پیشگفتار مؤلفین؛

توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات امروزه موجب افزایش کاربرد ابزارهای تولید، پخش و انتقال چند رسانه ای ها در آموزش شده است. چندرسانه ای ها تلفیقی از دو یا چند شکل رسانه ای هستند که برنامه های آموزشی را عرضه می کنند. هدف اصلی از طراحی چندرسانه ای ها، ترکیب ابزارها به بهترین وجه و به منظور برآوردن نیازهای حیطه ای از محتوای خاص با درنظر داشتن توانایی ها و کمبودهای یادگیرندگان، زیر ساخت ها و شرایط نظامند محیط یادگیری است. برای اثربخش بودن آموزش از طریق چند رسانه ای ها، علاوه بر توجه به اصول طراحی رویکردهای یادگیری و اصول طراحی چند رسانه ای های آموزشی باید به اصول مطرح شده در نظریه بار شناختی[1] نیز توجه نمود.

    اصطلاح بار شناختی برای اولین بار در سال 1950 در قالب رویکرد شناختی ارائه گردید. بار شناختی بر این فرض استوار است که ظرفیت شناختی انسان از محدودیت برخوردار است، بدین معنا که در آن واحد، ما می توانیم تعداد محدودی از واحدهای اطلاعاتی را پردازش کنیم. اصطلاح بار شناختی نیز به میزان باری که در هنگام پردازش اطلاعات بر روی حافظۀ کاری وارد می آید، تا بتواند آن اطلاعات را برای جای دهی در حافظه بلند مدت رمزگذاری کند، اشاره دارد. در واقع، این تلاش ذهنی برای پردازش اطلاعات را بار شناختی می نامیم. نظریه بار شناختی به عنوان یک نظریه از طراحی آموزشی بر پایه دانش ما از معماری شناختی انسان توسعه داده شده است. هدف نهایی این نظریه، این است که بتوانیم از دانش خود در زمینه چگونگی شناخت انسان، برای تدوین یک طراحی آموزشی اثربخش بهره ببریم. این نظریه سه نوع بار شناختی را مطرح می کند که عبارتند از: 1- بار شناختی درونی، 2- بار شناختی بیرونی و 3- بار شناختی مطلوب.

    هیچ آموزشی، از جمله آموزش از طریق چند رسانه ای ها، بدون طراحی آموزشی مناسب به یادگیری اثربخش منجر نمی شود. یکی از ملزومات طراحی آموزشی مناسب، توجه به توصیه هایی است که نظریه بار شناختی ارائه می دهد. این توصیه ها صرفاً مربوط به طراحی چند رسانه ای های آموزشی نیست و برای هر نوع آموزشی به طور گسترده کاربرد دارد. به عنوان یک طراح آموزشی باید سعی در مدیریت  بار شناختی درونی، کاهش بار شناختی بیرونی و افزایش بار شناختی مطلوب داشته باشیم. تا بتوانیم به آموزش اثربخش دست یابیم. همسو با تحقق این اهداف، این کتاب شامل شش فصل به بحث راجع به چند رسانه ای های آموزشی، نظریه های یادگیری، طراحی آموزشی، معماری شناختی انسان، نظریه بار شناختی، و چگونگی مدیریت بارهای شناختی در طراحی و تولید چند رسانه ای های آموزشی می پردازد.

    قابل ذکر است که در تألیف این کتاب از محتوای دو کتاب «نظریه بار شناختی[2]، نوشته؛ پلاس، مورینو و برونکن» و «نظریه بار شناختی[3]، نوشتۀ؛ سوئلر، آیرز و کالیوگا» بیشتر از منابع دیگر استفاده شده است.

مطالعه این کتاب می‌تواند برای تمامی دست‌اندرکاران تعلیم و تربیت از جمله اساتید و دانشجویان رشته علوم تربیتی، معلمان، مربیان، متخصصان تکنولوژی آموزشی و بخصوص طراحان چندرسانه‌ایهای آموزشی مفید واقع شود.

   در پایان از تمام خوانندگانی که با پیشنهادهای سازنده خود، ما را در پربارتر کردن مطالب این کتاب برای چاپ های بعدی یاری می کنند، سپاسگزاریم. خواهشمندیم نظرات خود را به آدرس های زیر ارسال فرمایید:

mhrima@gmail.com محمد حسن امیرتیموری                            

mohammadzare123@yahoo.com   محمد زارع                        


[1]- Cognitive load

[2]- Plass, J. L., Moreno, R, Brunken, R (2010). Cognitive load theory. New York: University cambrige.

[3]- Sweller, J., Ayres, P., Kalyuga, S. (2011). Cognitive Load Theory. New York: Springer.